Έφη Χριστοδούλου: Αγαπητέ μαέστρο, είστε ένας διάσημος καλλιτέχνης και τυχαίνει να σας γνωρίζω από το Λονδίνο, αλλά θα ήθελα να μάθω με αυτή τη συνέντευξη κάτι περισσότερο από την ήδη λαμπρή προσωπικότητά σας και να το μοιραστώ και με τους επισκέπτες της ιστοσελίδας classicalmusic.gr. Πως θα περιγράφατε τις εμπειρίες σας στον ελληνικό μουσικό χώρο; Βρίσκετε να αυξάνει η ανταπόκρισή μας στις μουσικές απαιτήσεις σας; Γινόμαστε καλύτεροι;

Chris Warren-Green: Σίγουρα! Βεβαίως γίνεστε πιο ανταποκρινόμενοι και καλύτεροι και επίσης το πιο ενθαρρυντικό εδώ στο Μέγαρο Μουσικής είναι αυτές οι εκπαιδευτικές συναυλίες, όπως δώσαμε σήμερα, που όχι μόνο γίνονται πιο “περιπετειώδεις” και εξερευνητικές αλλά επίσης η αίθουσα ήταν γεμάτη σήμερα από νέους ανθρώπους. Αυτό είναι ενθαρρυντικό και επίσης ο τρόπος με τον οποίο οι νέοι αυτοί συμπεριφέρονται στην αίθουσα. Ενδιαφέρονται και ξέρουν για τη μουσική, άρα είμαστε μια γενιά μακριά από τη δημιουργία ενός τελείως νέου ακροατηρίου για την κλασσική μουσική, που θα θέλουν να ασχοληθούν, ιδίως με την ύπαρξη μιας φανταστικής αίθουσας σαν το Μέγαρο.

E.X. Μια γενιά μακριά λοιπόν. Αυτό είναι καλό νέο.

C.W.G.: Ξέρεις τι λένε, “η Ρώμη δε χτίζεται σε μια μέρα”. Και ξέρεις υπάρχει ακόμα μια παράδοση εδώ για Ελληνική μουσική και πολύ λιγότερη παράδοση για την κλασσική, αλλά νομίζω ότι έρχεται και η κλασσική, διότι υπάρχει πραγματικό ενδιαφέρον. Όπως λέω, τα παιδιά που έρχονται σε αυτές τις συναυλίες, δεν τα τραβάνε οι γονείς τους από τα αυτιά για να έρθουν, και νομίζω ότι και οι γονείς οι ίδιοι θέλουν να παρακολουθήσουν επίσης τις συναυλίες αυτές.

E.X. Ποιο στοιχείο θα θέλατε να δείτε να βελτιώνεται από τις συνεργασίες σας εδώ στην Ελλάδα, οι οποίες είναι τόσο πολύτιμες για μας. Ποια βελτίωση θα θέλατε να δείτε;

C.W.G.: Θα ήθελα να δω τα πράγματα να γίνονται λίγο πιο γρήγορα! Γιατί νομίζω ότι υπάρχει τρόπος να γίνει δουλειά πρώτης τάξεως, με μια ορχήστρα σαν την Καμεράτα και υπάρχουν κάποια πράγματα που θέλω να κάνω με την ορχήστρα, τα οποία θα βελτιώσουν στο τέλος της υπόθεσης τα πάντα, το ρεπερτόριο θα εμπλουτίζεται, το επίπεδο συνεχώς θα ανεβαίνει, θα προσκαλούμε κορυφαίους σολίστ να παίξουν με την ορχήστρα, όπως ήρθε και η Han-Na Chang και της άρεσε πολύ η συνεργασία και η ορχήστρα, αλλά χρειάζομαι να κάνω πράγματα πιο γρήγορα. Γιατί είμαι ένας πολύ ανυπόμονος άνθρωπος! (Γέλιο..)

E.X. Και τώρα κάτι άλλο, πως θα ήταν η πιο ονειρεμένη σας μέρα στο Λονδίνο;

C.W.G.: Στο Λονδίνο; Έφυγα απ’το Λονδίνο για να ζήσω στην εξοχή, οπότε δε μπορεί να έχω ονειρεμένη μέρα στο Λονδίνο, εκτός εάν εννοείς για τη μουσική εκεί!

E.X. Στην εξοχή λοιπόν πως θα ήταν η ονειρεμένη σας μέρα;

C.W.G.: Εννοείς στο σπίτι μου; Όταν είμαι σπίτι μου βέβαια, γιατί είμαι μακριά πολύ καιρό…απλώς μου αρέσει να είμαι στο σπίτι και να βγάζω βόλτα το σκύλο μου. Μου λείπει το σπίτι μου πολύ. Ζω σε ένα σπίτι 600 ετών, με ένα τεράστιο κήπο, ανάμεσα σε δύο φάρμες. Μου αρέσει πολύ η εξοχή. Κι αυτή είναι η ονειρεμένη μου μέρα! Όχι στο Λονδίνο!

E.X. Και πως θα ήταν η πιο ονειρεμένη σας μέρα εδώ στην Ελλάδα; Ποια εποχή θα θέλατε να είστε εδώ;

C.W.G.: Λατρεύω να είμαι εδώ την άνοιξη. Πρέπει να πω ότι πάντα μου άρεσαν τα νησιά, όταν ήμουν νεώτερος πάντα πήγαινα στα ελληνικά νησιά, οπότε η αγάπη μου για την Ελλάδα κρατάει χρονικά από πολύ νωρίς! Και είμαι πιο άνετα σε αυτή τη χώρα από τις περισσότερες άλλες στις οποίες ταξιδεύω. Είμαι σχετικά άνετα όταν πάω στην Αγγλία ή στην Αμερική, αλλά είμαι ιδιαίτερα άνετα με την Ελλάδα και με τους Έλληνες. Κι έχω πολλούς φίλους εδώ.

E.X. Να έρχεστε συνέχεια τότε. Θα είναι και τυχερό για μας! Και πως σας αρέσει να ξεκουράζεστε όταν είστε σε διακοπές;

C.W.G.: M’αρέσει να ταξιδεύω με πλοίο. Συνήθιζα να κάνω και ιππασία, αλλά τώρα πια δε μπορώ γιατί αν πέσω θα είναι πολύ επικίνδυνο. Η ιππασία είναι ένα χόμπι για νεότερους. Είχα κάποτε ένα άλογο. Λατρεύω τα ζώα. Αλλά αυτή την εποχή, δοκιμάζω τις βαρκάδες, που είναι ιδανική δραστηριότητα στην Ελλάδα.

E.X. Σκεφτόσαστε τη μουσική όταν είστε σε διακοπές;

C.W.G.: Ξέρεις, αυτή είναι καλή ερώτηση, δεν μπορείς ποτέ να ξεφύγεις τελείως από τη μουσική. Αρχίζει να μου λείπει, και μου λείπει το να κοιτάζω τις παρτιτούρες μου. Το θέμα με τη διεύθυνση ορχήστρας είναι ότι ποτέ δε μπορείς να φύγεις απ’αυτό. Κι όταν δε διευθύνεις, μελετάς. Που είναι το ίδιο κατά κάποιο τρόπο για ένα βιολονίστα, αλλά όταν εγώ ήμουν βιολονίστας, δε μελετούσα κάθε μέρα. Κι όταν ήμουν ελεύθερος, δεν έπαιζα. Αν είχα περίοδο μελέτης πριν από συναυλία και χρειαζόταν να μάθω κάποιο κοντσέρτο, τότε θα αφοσιωνόμουν για 2 βδομάδες η κάτι τέτοιο για να το μάθω. Αλλά γενικά, είχα μια καριέρα -κι αυτό ίσως είναι χρήσιμο σε κάποιους μουσικούς- όταν ήμουν εξάρχων στην ορχήστρα Philharmonia του Λονδίνου, και στην Academy of Saint Martin-in-the Fields, και δεν υπήρχε χρόνος για μελέτη. Οπότε αναπτύσσεις μια τεχνική όπου βάζεις το ελάχιστο ποσό μελέτης. Ο Henryk Szeryng μου το έμαθε αυτό, πώς να συγκεντρώνομαι για 20 λεπτά, να δουλεύω με όποιο πέρασμα χρειάζεται δουλειά, και να κρατιέμαι σε φόρμα. Είναι για παράδειγμα, όπως θα μπορούσες αντί να περπατάς για 2 ώρες, να ανεβείς στο διάδρομο για τρέξιμο και να κάνεις 20 λεπτά, κάτι τέτοιο. Αλλά με τη διεύθυνση, είναι φοβερό το πόση ώρα χρειάζεται για να μελετήσεις απλώς και μόνο μια παρτιτούρα, στο tempo της. Μια συμφωνία κρατάει 40 λεπτά, αλλά μπορεί να περάσει όλο το πρωί και να φτάσει το απόγευμα και ακόμα να μην έχεις τελειώσει τη μελέτη του έργου. Μπορεί να πάρει πολύ χρόνο. Αλλά τουλάχιστον μπορείς να μελετήσεις και στον κήπο, εάν θέλεις. Το άλλο θέμα με τη διεύθυνση, είναι ότι απαιτεί επίσης και πολλά καθήκοντα διαχείρησης. Πάντα πρέπει να λες στους μουσικούς από το πως θέλεις να καθίσουν, μέχρι ποιο είναι το πρόγραμμα των προβών. Εάν διευθύνεις ένα πρόγραμμα, είσαι στο τηλέφωνο πολύ με το μάνατζερ σου και με το μάνατζερ άλλων ορχηστρών. Η διαχείριση των πραγμάτων είναι πολυάσχολη. Κι ένα άλλο σημαντικό καθήκον που έχω με την ορχήστρα μου στο Λονδίνο είναι η εξασφάλιση πόρων για την ορχήστρα. Γι’αυτό είναι σαν επιχείρηση. Όλα αυτά, εκ παραλλήλου με το να είσαι μουσικός. Είναι πολύ πιο πολυάσχολο από ότι νομίζουν μερικοί…

Ε.Χ. Τι συμβουλή θα δίνατε σε ένα νεαρό άτομο, με ταλέντο, που θέλει να ασχοληθεί με καριέρα στην κλασική μουσική;

C.W.G.: Πόσο νεαρό; Κάποιον που τον φέρουν οι γονείς του στη μουσική;

E.X. Όχι, πέρα από αυτό, κάποιον στα 19 του, που ήδη σπουδάζει, είναι καλός, κι έχει ταλέντο, αλλά επίσης μπορεί να κάνει πολλά άλλα πράγματα και είναι καλός σε πολλά πράγματα. Τι συμβουλή θα του δίνατε;

C.W.G.: Να ακολουθήσει την καρδιά του. Πρέπει να ακολουθεί την καρδιά του σε ότι κάνει, αλλά να μην κυνηγά την καριέρα. Διότι αυτό είναι το χειρότερο. Η καριέρα, εάν έρθει, τότε σπουδαία, αλλά αυτό που κυνηγά να είναι το συναίσθημα της καρδιάς του, και να το κάνει για τη μουσική. Και αν η καριέρα έρθει, τότε εντάξει. Αλλά αν κυνηγάει την καριέρα, που είναι το ανάποδο πράγμα, θα αποτύχει. Θα αποτύχει σίγουρα. Και επίσης, αν η καριέρα δεν έρχεται, μπορεί να είναι λίγο άτυχος, ή να μην είναι η μεγάλη καριέρα που θέλει, αλλά αν είναι μια καριέρα, τότε έχει κάτι σημαντικό, πρέπει να είναι ευτυχής με αυτή, και ευτυχής με τη μουσική που δημιουργεί. Πολλοί καλλιτέχνες είναι παραπονεμένοι για τη θέση τους, μουσικοί της ορχήστρας ή οτιδήποτε άλλο, είναι δυσαρεστημένοι. Και πράγματι, τότε θα έπρεπε να βγουν απ το επάγγελμα και να κάνουν κάτι άλλο. Γιατί εάν νιώθεις ότι θα έπρεπε να είσαι ένας big star, όπως o Vengerov, ή η Han-Na Chang, και νομίζεις ότι θα’πρεπε να είσαι, αλλά δεν είσαι, υπάρχει μια αιτία γι’ αυτό. Υπάρχουν πάρα πολλές αιτίες. Μια από αυτές είναι η τύχη! Συμβαίνει! Το σημαντικό είναι να είσαι ευτυχισμένος με τη μουσική. Τα υπόλοιπα…

Ε.Χ. Θα μπουν στη θέση τους από μόνα τους.

C.W.G.: Ναι. Αν πρόκειται για ένα παιδί με όχι τόσο πολύ ταλέντο στη μουσική, αλλά καλό και σε άλλα πράγματα, θα προσπαθούσα να το στρέψω στις σπουδές του, να κάνει μουσική μαζί με κάτι άλλο. Για παράδειγμα, δε θα του έλεγα “πήγαινε στη Royal Academy of Music, ή στο Curtis institute”. Αλλά θα προσπαθούσα να τον στρέψω να πάει ίσως στο Cambridge, όπου υπάρχει πανεπιστήμιο με επίσης καλό τμήμα μουσικής. Οπότε έτσι θα μπορεί να τα συνεχίζει όλα. Υπάρχει καλή αιτία για αυτό. Διότι οι άνθρωποι αλλάζουν γύρω στα 30. Λένε ξαφνικά “δεν θέλω να κάνω αυτό άλλο πια! Δεν θέλω να παίζω βιολί πια”! Ναι, συμβαίνει αυτό. Συνέβη σε εμένα! Είπα “δε θα ξαναπαίξω βιολί, θα είμαι μόνο μαέστρος”. Χρειάζεται κανείς λοιπόν να είναι έτοιμος για μια τέτοια περίπτωση. Αλλά το πιο σπουδαίο, ένα μοναδικό πράγμα, είναι: Πρέπει να ακολουθήσεις την καρδιά σου! Οι κόρες μου και οι δύο θέλουν να γίνουν ηθοποιοί. Τους είπα: “Εάν η καρδιά σου έτσι σε προστάζει, τότε αυτό πρέπει να κάνεις. Κυνήγησε το”. Και οι δυο λοιπόν πάνε σε δραματική σχολή.

Ε.Χ. Τέλεια, ήθελα πολύ να σας ρωτήσω και για τα παιδιά σας αργότερα.

C.W.G.: Θέλω εδώ να πω και κάτι άλλο. ’ρχισα να παίζω βιολί στα 15 μου. Και ήμουν επαγγελματίας στα 17. Μπήκα στην Academy of Saint Martins και στη Φιλαρμονική Ουαλίας του BBC στα 21. Μετά μπήκα στη Philharmonia στα 24. Και μετά έγινα εξάρχων στην Academy of Saint Martins και σ’αυτό το διάστημα έκανα πολλούς δίσκους σα σολίστ, ντεμπούτο στο Βερολίνο, κ.α. Το θέμα είναι πως ποτέ δεν είναι αργά! Να αρχίσεις να παίζεις στα 15 και να είσαι επαγγελματίας στα 17 – γίνεται.

Ε.Χ. Μάλλον εσείς είστε απίθανος που το καταφέρατε.

C.W.G.: Δεν το λέω γι’αυτό. Θέλω εσύ να πεις την ιστορία αυτή, όχι εγώ, και να ενθαρρύνει τους γονείς να πουν “αν το έκανε κάποιος, τότε κι ο γιος μου μπορεί να το κάνει”. Συχνά τα παιδιά αρχίζουν τη μουσική πολύ μικρά, απογοητεύονται, και επιστρέφουν σ’ αυτήν αργότερα. Αλλά ποτέ δεν πρέπει να τους πει κανείς ότι “είναι αργά για σένα”. Ποτέ!

Ε.Χ. Πώς νιώθετε για τις 2 πρόσφατες συνεργασίες σας εδώ στο Μέγαρο, το σημερινό κονσέρτο και το χθεσινό, είστε ικανοποιημένος;

C.W.G.: Πάρα πολύ. Είχαμε τεράστιο κοινό στη Han-Na Chang, και η ορχήστρα έπαιξε εξαιρετικά για αυτήν, ήταν πραγματική μουσική δημιουργία. Και αυτό το κονσέρτο με τα παιδιά επίσης που κάναμε σήμερα, ήταν το καλύτερο εκπαιδευτικό κονσέρτο που κάναμε ποτέ. Αλλά αυτό είναι για να το πεις εσύ, όχι εγώ!

Ε.Χ. ‘Ήταν πράγματι συναρπαστικό. Ήρθα και στα δύο κονσέρτα σας, που ήταν καταπληκτικά και σας θαύμασα και πάλι, έχετε μια φοβερή φινέτσα με το baton.

C.W.G.: Προσπαθώ! Είναι πολύ ευγενικό που το λες, αλλά το baton, το πρόσωπο και τα μάτια του μαέστρου, και όλα όσα αυτός νιώθει, πρέπει να μεταφερθούν στην ορχήστρα. Μερικές φορές μπορεί ο μαέστρος να κάνει μια περίεργη κίνηση για να κάνει ένα σκέλος της ορχήστρας να μην αργήσει σε σχέση με κάποιο άλλο. Συχνά, δεν αρέσει όταν τα 2α βιολιά βρίσκονται απέναντι από τα 1α , γιατί είναι δύσκολο να κρατιούνται συγχρονισμένα. Αλλά πρέπει να το διευθύνεις αυτό. Πρέπει με το ένα χέρι να δώσεις συγκεκριμένα beats, που μια ομάδα δεν μπορεί να τα δει, σε μια άλλη ομάδα, ώστε να είσαι σίγουρος ότι θα παίξουν μαζί με την άλλη ομάδα.

Ε.Χ. Θαύμασα τις κινήσεις σας στη σουίτα του Parry, εκεί που δίνατε στα τσέλα κάποια φραζαρίσματα με μεγάλα δοξάρια… ήταν υπέροχο.

C.W.G.: Βασικά πρόκειται για το να μπορείς να δείχνεις στην ορχήστρα το τι θέλεις. Είναι κάποια πράγματα που δεν μπορείς να τα δείξεις, στην οποία περίπτωση πρέπει να τα υποδείξεις προφορικά στην πρόβα, αλλά κανονικά δε θα πρέπει να μιλήσεις έως τη στιγμή που θα είσαι αναγκασμένος, όταν δε θα γίνεται διαφορετικά. Και θα πρέπει να προσεύχεσαι ότι η ορχήστρα πρέπει τουλάχιστον να προσέχει το τι κάνεις! Αν δεν προσέχουν, τότε πρέπει να τους πεις ‘μπορούμε να το ξαναδοκιμάσουμε αυτό;’ Και τελικά ίσως χρειαστεί να πεις τι ακριβώς θέλεις, και ευτυχώς μετά θα αρχίσουν να ανταποκρίνονται. Βασικά αυτό νομίζω είναι η τεχνική της διεύθυνσης ορχήστρας. Να δείχνεις στην ορχήστρα τι θέλεις. Και πρέπει να τους κάνεις ικανούς να βγάζουν το καλύτερο τους παίξιμο.

Ε.Χ. Αυτό το πετύχατε σίγουρα. Πείτε μας, τι θα θέλατε να δείτε στην Ελλάδα να αλλάζει γενικότερα, αφήνοντας για την ώρα τη μουσική.

C.W.G.: Νομίζω η εντύπωση που μου δίνεται -και δε θα είμαι καθόλου δημοφιλής που το λέω- είναι ότι στη χώρα από την οποία έρχομαι, καμία δουλειά δεν είναι ασφαλής. Είσαι όσο καλός όσο ήταν και η τελευταία σου εκτέλεση, και αν δεν παίζεις καλά, δε συνεργάζεσαι, και δεν είσαι καλός συνάδελφος, τότε δεν σε ξανακαλούν. Από την επόμενη μέρα κιόλας, δε σε ξανακαλούν. Φοβάμαι να πω, νομίζω κάποιες από τις καταστάσεις εδώ είναι -δε θα έλεγα “υπερβολικά άνετες”, γιατί είναι ωραίο να είσαι άνετα με τη δουλειά σου- αλλά δυστυχώς βλέπω εδώ ότι είναι καταστάσεις συχνά, όπου μερικοί, τα έχουν παρατήσει και δεν ενδιαφέρονται, τουλάχιστον τέτοια εντύπωση δίνουν. Μερικοί, όχι όλοι, δεν ενδιαφέρονται πραγματικά, διότι έχουν τη δουλειά εφ’ όρου ζωής. Βασικά δεν τους αρέσει κάτι. Έχω προσωπικές εμπειρίες στην Ελλάδα όπου επειδή δεν τους αρέσει κάτι, δε συνεργάζονται. Αυτό είναι αδύνατον. Για μένα αυτό δεν επιτρέπεται. Δεν είναι τρόπος να γίνεται έτσι μουσική. Καταστρέφουν όλα τα υπόλοιπα και όλους τους άλλους που θέλουν να κάνουν τη δουλειά τους. Κι αυτό το πράγμα είναι επικίνδυνο. Και θα ήθελα να το δω να αλλάζει. Δε λέω βέβαια ότι θα’πρεπε οι άνθρωποι να απολύονται τόσο εύκολα, όπως γίνεται στην Αγγλία, αλλά τουλάχιστον να υπάρχει μια κατάσταση, όπου να μη νιώθουν ότι μπορούν να συμπεριφέρονται με έναν απάνθρωπο και απαράδεκτο τρόπο, και να καταστρέφουν τα πάντα, για όλους, κι επειδή ένα άτομο είναι δυσαρεστημένο, να τα διαλύει όλα για τους υπόλοιπους. Αυτό είναι παιδαριώδες, δείγμα κακής συμπεριφοράς και φαίνεται να συμβαίνει πολύ, εδώ.

Ε.Χ. Δε θα συνέβαινε ποτέ στην Αγγλία.

C.W.G.: Υπάρχουν, στιγμές και μόνο, που γίνεται κάτι τέτοιο, αλλά τελικά βλέπεις ότι το άτομο αυτό το ξεφορτώνονται. Εξαρτάται από τη δουλειά, από το που είναι, κλπ.

Ε.Χ. Γι αυτό υπάρχει και πρόοδος εκεί.

C.W.G.: Δε ξέρω για πρόοδο, αλλά η Αγγλία πάντα είχε μια παράδοση. Ακόμα στην εποχή του Tchaikovsky, είχε τη φήμη για μουσικούς που έκαναν γρήγορη ανάγνωση εκ πρώτης όψεως. Ο Tchaikovsky ήρθε στην Αγγλία να κάνει όπερες κι επειδή οι μουσικοί ήταν τόσο γρήγοροι και είχαν πολύ λίγη ώρα δοκιμών, ο Tchaikovsky αγχώθηκε. Ήταν φθηνότερο να το παίξουν εκεί, γιατί το κατάφερναν γρήγορα. Αλλά ήταν τόσο γρήγορο που ακόμα κι ο Tchaikovsky ήταν αγχωμένος! Έβγαινε από το θέατρο συνέχεια και κάπνιζε τσιγάρα…μετά έπαθε νευρικό κλονισμό. Οπότε υπάρχει μια παράδοση στη Αγγλία που κρατάει από πολύ πριν, για αυτό το είδος, των μουσικών ορχήστρας.

Ε.Χ. Ποια νομίζετε ότι είναι τα τρία δυνατότερα σημεία του χαρακτήρα σας;

C.W.G.: Δεν έχω κανένα δυνατό σημείο!

Ε.Χ. Νομίζω αναφέρατε ένα προηγουμένως. Είπατε ότι είστε ανυπόμονος.

C.W.G.: Είμαι ανυπόμονος όταν είμαι στην Ελλάδα! Αν ζητάω κάτι, και παίρνει τόσο πολύ καιρό για να γίνει, τότε γίνομαι ανυπόμονος, μερικές φορές. Όμως δυνατά σημεία δεν έχω. Είμαι Λέων στο ζώδιο πάντως και πάντα ήξερα ότι θα είμαι αρχηγός. Είχα την ηγεσία μέσα μου από όταν ήμουν νέος. Έπιασα το βιολί και ήξερα ότι θα ήμουν κορυφαίος στην ορχήστρα, δεν είχα αμφιβολία ότι αυτό θα έκανα.

Ε.Χ. Όταν σας χαρακτήρισα “Αυτοκράτορα επί σκηνής”, είδα ακριβώς αυτό. Αντικατοπτρίζεται μια ηγεσία, δείχνει ακριβώς αυτό που είστε.

C.W.G.: Αν ήμουν στο ναυτικό, θα ήμουν ο καπετάνιος. Και μετά ο Ναύαρχος.

Ε.Χ. Ποια είναι για σας η σημαντικότερη μέρα του χρόνου; Μια επέτειος ίσως;

C.W.G.: Σίγουρα είναι τα Χριστούγεννα. Όχι επειδή είμαι τόσο χριστιανός, αλλά είναι η σημαντικότερη μέρα. Καμιά φορά σκέφτομαι και τα λεφτά που ξοδεύονται τα Χριστούγεννα όταν υπάρχει τόση φτώχεια στον κόσμο… όσο για την πιο ωραία εποχή, αυτή είναι η άνοιξη. Αν ζεις στην εξοχή της Αγγλίας η άνοιξη είναι φαντασμαγορική. Όλες οι εποχές είναι όμορφες, ακόμα κι ο χειμώνας, αλλά την άνοιξη τη λατρεύω.

Ε.Χ. Θυμόσαστε πότε η μουσική σας έφερε δάκρυα ευτυχίας για πρώτη φορά – και για ποιο έργο ήταν;

C.W.G.: Ναι, η απάντηση έχει 2 σκέλη. Στην Αγγλία υπήρχε μια παράδοση-φαινόμενο, στις εκκλησιαστικές χορωδίες, η οποία έχει εξατμιστεί. Η χορωδία των καθεδρικών ναών είναι όμως ακόμα εκεί. Και η εκκλησιαστική μουσική στην Αγγλία είναι υπέροχη! Και η καλύτερη εκπαίδευση για ένα νέο άτομο είναι να μπει σε αυτές τις χορωδίες από την ηλικία των 7 ετών. Και νομίζω ήταν τα θρησκευτικά έργα στη χορωδία, κάποιοι από τους Χριστουγεννιάτικους ύμνους, που με συγκίνησαν, όταν ήμουν 7 ετών. Μετά ήρθαν οι Beatles…. Και μετά ήρθε η Fantasia on a Theme of Thomas Tallis, του Vaughn Williams. Κι αυτό ήταν το κομμάτι που με έκανε να θέλω να γίνω μουσικός! Δεν έγινα μουσικός επειδή άκουσα το Heifetz -τον άκουσα και τον αγάπησα αργότερα βέβαια- αλλά όμως με επηρέασε πολύ πιο βαθιά η Fantasia on a Theme of Thomas Tallis. Οπότε πάντα ήμουν οπαδός της ορχηστικής μουσικής.

Ε.Χ. Ταξιδεύετε πολύ ανά τον κόσμο, σε ποιο μέρος θα θέλατε να περνάτε περισσότερο καιρό;

C.W.G.: Στο σπίτι μου! Αυτή είναι η αλήθεια. Αν και, όταν η οικογένειά μου είναι μαζί μου, τότε το σπίτι μου μπορεί να είναι οπουδήποτε. Όταν ταξιδεύουν κι αυτοί μαζί μου, τότε δε με πειράζει όπου και να είμαι. Που αποδεικνύει ότι: το σπίτι είναι εκεί που είναι η καρδιά σου!

Ε.Χ. Πραγματικά είστε ένας αυτοκράτορας στη σκηνή. Σφύζετε από αυτοπεποίθηση και εξουσία, κι αυτό περνάει και στην ορχήστρα, μέσω της δυναμικής σας -όπως φαίνεται- προσωπικότητας. Επειδή σας γνωρίζω και σαν άνθρωπο εκτός της σκηνής, ξέρω ότι είστε χαριτωμένος, δεκτικός άνθρωπος, διακριτικός, συνετός, με ήπιους τόνους, που είναι ωραίο, νομίζετε ότι η μουσική κοντράρει αυτή την πλευρά του χαρακτήρα σας; Σας κάνει να τα μπορείτε όλα. Μήπως είναι μια επέκταση του “άλλου σας εαυτού” όπου η δύναμη είναι κρυμμένη;

C.W.G.: Βασικά ναι, αυτή είναι όλη η έκταση μου, αλλά ήμουν πάντα ερμηνευτής. Λατρεύω την εκτέλεση. Το να διευθύνεις μια ορχήστρα είναι η καλύτερη από όλες τις ερμηνείες, διότι παίζεις το καλύτερο όργανο των πάντων! Κι όταν είναι μαζί σου και κάνουν αυτό που θέλεις, είναι ένα θαυμάσιο συναίσθημα. Αλλά νομίζω οι περισσότεροι μαέστροι είναι διαφορετικά πλάσματα στη σκηνή απ’ότι εκτός σκηνής. Και ακόμα αν είχα τσακωθεί με την ορχήστρα στη διάρκεια της πρόβας, μάλλον θα βρισκόμουν στο μπαρ μαζί τους μετά, μιλώντας τους ωραία. Μερικές φορές υπάρχει πολλή αυστηρότητα στην πρόβα, και ο μαέστρος μπορεί να γίνεται κάποιες φορές απίστευτα ενοχλητικός για το μουσικό στην ορχήστρα. Αλλά αυτό τείνει να μένει στη διάρκεια της πρόβας. Ξέρω για παράδειγμα ότι ο Lorin Maazel είναι τελείως διαφορετικό άτομο στη σκηνή, από ότι εκτός.

Ε.Χ. Θα θέλατε να μας πείτε πως γνωρίσατε το έτερον σας ήμισυ, τη λαμπρή βιολονίστα και μουσικό, Rosemary Furniss?

C.W.G.: Τη γνώρισα στα 17 μου, όταν ήμουν στη Royal Αcademy του Λονδίνου, παίζαμε στο ίδιο αναλόγιο στην ορχήστρα, για πολλά χρόνια. Μετά ήταν κορυφαία στην ορχήστρα Philharmonia, και τελικά διαπιστώσαμε ότι ήμασταν πολύ καλοί συνεργάτες, εκτός από πολύ καλοί φίλοι, και μετά ανακαλύψαμε ότι ήμασταν και πολλά άλλα επίσης!

Ε.Χ. Πολύ γλυκό! Οπότε συνυπήρχατε για πολύ καιρό, η σχέση σας είχε γερές βάσεις.

C.W.G.: Ναι, σίγουρα.

Ε.Χ. Η σχέση σας μαζί της σα μουσικό, τροφοδοτούσε τις φιλοδοξίες σας; Πίσω από ένα σπουδαίο άντρα, υπάρχει πάντα μια γυναίκα, είναι αλήθεια αυτό;

C.W.G.: Απολύτως, με υποστήριζε ολοκληρωτικά. Και ακόμα όταν ήμουν βιολονίστας, νομίζω έβαζε τη δική μου καριέρα πρώτη, πάνω από τη δική της.

Ε.Χ. Φανταστικό. Και τα παιδιά σας; Το DNA τους πρέπει να είναι πολύ μουσικά προικισμένο.

C.W.G.: Έχουν όλα μουσικότητα, αλλά νομίζω υπάρχουν υπερβολικά πολλοί μουσικοί γύρω τους σήμερα! Δύο κόρες μου θέλουν να γίνουν ηθοποιοί, ο γιος μου θα ήθελε να γράφει τραγούδια και παίζει κιθάρα πολύ καλά, αλλά θέλει να κάνει και ένα Μάστερ. Κανένα παιδί μου δεν έχει αποφασίσει νωρίς ότι θέλει να γίνει μουσικός. Πρέπει να είναι δύσκολο όταν έχεις γονείς μουσικούς. Συχνά είναι δυσκολότερο για τα παιδιά αυτά. Δε θέλουν να ακολουθήσουν τα χνάρια του πατέρα τους.

Ε.Χ. Τους φαίνεται και πολύ δύσκολο να τον φτάσουν.

C.W.G.: Ίσως να είναι κι αυτό, ίσως κι επειδή τους στερεί τους γονείς τους πολύ. Εγώ είμαι μακριά τους πολύ. Βλέπουμε και μουσικές οικογένειες που οι γονείς είναι τόσο διάσημοι και τα παιδιά δεν αντέχουν να ζήσουν στη σκιά αυτής της φήμης. Δεν ξέρω την απάντηση σε αυτό το θέμα.

Ε.Χ. Λοιπόν, θα είμαι πολύ προνομιούχα να παίξω μια μέρα υπό τη διεύθυνση σας.

C.W.G.: Θα το κάνεις!

Ε.Χ. Σας ευχαριστούμε. Σας αγαπάμε και θέλουμε να ξανάρθετε το συντομότερο.

C.W.G.: Είναι και δική μου ευχαρίστηση να έρχομαι στην Αθήνα. Εδώ υπάρχει κάτι σαν το σπίτι μου, για μένα…