Κάποτε, πριν λίγες δεκαετίες ακόμη, οι μαέστροι και καλλιτεχνικοί διευθυντές είχαν το δικαίωμα να μιλάνε και να φέρονται όπως θέλουν στους μουσικούς της ορχήστρας τους. Το φαινόμενο του «μαέστρου-τυράννου» ήταν κάτι αναμενόμενο αν και δεν σήμαινε απαραίτητα ότι κάποιος έπρεπε να είναι έτσι για να κάνει καριέρα. Αφορμή για όσα σας γράφω σήμερα είναι μία επιστολή που ήρθε στο φως ενός Ρώσου μαέστρου προς τα μέλη του τμήματος των χάλκινων πνευστών της ορχήστρας που διευθύνει και η οποία εδρεύει στην Αγία Πετρούπολη. Ο μαέστρος για τον οποίο κάνω λόγο λέγεται Αντόν Λουμπτσένκο και η αλήθεια είναι πως δεν τον γνώριζα. Έβαλα να ακούσω μερικές από τις ερμηνείες του αλλά ομολογώ ότι δεν εντυπωσιάστηκα.
Εντυπωσιάστηκα όμως με το περισσό θράσος και τον σκαιό τρόπο που απευθύνεται σε μουσικούς της ορχήστρας του στην Αγία Πετρούπολη απειλώντας τους ουσιαστικά ότι έχει τη δύναμη να τους απολύσει όλους, παρουσιάζοντάς τους ως περίπου υπανθρώπους που δεν θα ήταν δυνατόν να παίζουν μουσική και δεν τους αξίζει βασικά να έχουν μια τέτοια δουλειά γιατί είναι απλώς άχρηστοι. Μετά από πλήθος απειλών καταλήγει να τους λέει ότι δεν θα τους πληρώσει για τη δουλειά τους και μάλιστα ανατρέχει στην στρατιωτική του λογική ότι «έτσι είναι τα πράγματα, όπως στον στρατό, αν ένας από την ομάδα σας κάνει λάθος την πατάτε όλοι», θυμίζοντάς μου το γνωστό ρητό που λέει «εκεί που σταματά η λογική ξεκινά ο στρατός».
Δεν πίστευα ότι εν έτει 2025 θα μπορούσαν να ισχύουν τέτοιου είδους πρακτικές επιβολής και δεσποτισμού αλλά όπως φαίνεται συμβαίνει. Ίσως ο διεθνής απομονωτισμός της Ρωσίας να παίζει κι αυτός τον ρόλο του και να αποθρασύνει ανθρώπους να φέρονται ως κομισσάριοι αντί να ασκούν διοίκηση όπως οφείλουν να κάνουν εκ της θέσεώς τους. Κι αναρωτιέμαι τελικά τέτοιου είδους πρακτικές του πρώτου μισού του 20ού αιώνα (και παλαιότερες) σε τι αποσκοπούν; Αν κάποιος δεν είναι καλός μουσικός όπως διατείνεται ο μαέστρος μάλλον δεν θα μπορέσει ποτέ να παίξει καλά. Αν πάλι είναι καλός αλλά βαριέται ή δεν θέλει τότε αυτό είναι ένα καλό καμπανάκι για τον μαέστρο ότι μάλλον δεν κάνει καλά τη δουλειά του. Και στις δύο περιπτώσεις, όπως συμβαίνει πάντα δηλαδή, ο επικεφαλής φέρει το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης: από τη μια γιατί δεν επέλεξε σωστά ή από την άλλη γιατί δεν μπορεί να κάνει τον συνεργάτη του να εργαστεί όπως πρέπει. Αφήνω στην άκρη τις όποιες συμπλεγματικές συμπεριφορές και για άλλη μία φορά σκέφτομαι πόσο ωραία και πόσο τυχεροί είμαστε όλοι μας που βρισκόμαστε εδώ, στην Δύση όπου έχεις τρόπο να αντιδράσεις σε τέτοιες πρακτικές και εκφοβισμό. Και βέβαια με λυπεί το γεγονός ότι κάποιοι που υπηρετούν κάτι τόσο υψηλό όπως είναι για μένα η μουσική, σκέφτονται με τόση μικρότητα. Μάλλον δεν τους αξίζει η ευκαιρία που τους δίνεται να ασχολούνται με τη μουσική.
ΥΓ. Την ιστορία που με εξόργισε την διάβασα εδώ
https://slippedisc.com/2025/07/brutal-russian-conductor-penalises-his-musicians/