Πολύ πρόσφατα μου ζητήθηκε από το Βήμα της Κυριακής να γράψω ένα μικρό άρθρο σχετικά με τα βιβλία που έχουν εκδοθεί από το 2000 κι έπειτα, δηλαδή το πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα. Ναι, τόσο έχει περάσει από το 2000, μην σας τρομάζει. Εκεί, επέλεξα να μιλήσω για δύο μονάχα βιβλία που πραγματικά μου άρεσαν πάρα πολύ και το ένα από αυτά συνδυάζει ως θεματολογία τη μουσική και την ιστορία μέσα από μία συναρπαστική μυθιστορηματική πλοκή. Πρόκειται για το Confiteor του Ζάουμε Καμπρέ που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις που πάντοτε μας παραδίδει εξαιρετικά βιβλία. Αν δεν έχει τύχει να το διαβάσετε σας προτρέπω να το κάνετε.
Όταν παρέδωσα το κείμενο στάθηκα μία στιγμή και σκέφτηκα πόσο σημαντικά είναι τα αναγνώσματά μας και οι ακροάσεις μας. Πόσο σημαντικές είναι οι στιγμές που αφιερώνουμε στο να διαβάζουμε σπουδαία αναγνώσματα και να ακούμε θεϊκές μουσικές. Ακόμη κι αν κάποιος είναι πεσιμιστής στη ζωή και αναρωτιέται για το επέκεινα με ερωτήσεις του στυλ «ωραία, ακούσαμε και διαβάσαμε ωραία πράγματα, και μετά τι; Αφού όλα θα γίνουν στάχτη και θα χαθούν» ίσως αξίζει να αναλογιστεί την απόλαυση που αντλεί από τις παραπάνω δραστηριότητες.
Το διάβασμα και η μουσική κάνουν τον κόσμο καλύτερο για εμάς, εδώ που βρισκόμαστε. Ταυτόχρονα κάνουν εμάς ατομικά καλύτερους για να σπρώχνουμε το κάρο της ζωής παρακάτω και να προσφέρουμε στη συλλογική κοινωνική πραγματικότητα ένα λιθαράκι πολιτισμού που ίσως να μην μπορούσαμε να το προσθέσουμε. Και κάθε μία τέτοια ψηφίδα που τυχόν μπορούμε να προσθέσουμε έχει την σημασία της γιατί απλά κάνει τον κόσμο καλύτερο για τους επόμενους. Οπότε δεν είναι χαμένη υπόθεση το να ακούς και να διαβάζεις, ακόμη και για μας που δεν πιστεύουμε στη μετά θάνατον ζωή αλλά πιστεύουμε στη διαρκή πρόοδο της ανθρώπινης διάνοιας και της ζωής. Θέλουμε να είμαστε χρήσιμοι στην κοινωνία; Τότε ας διαβάσουμε κι ας ακούσουμε περισσότερο. Μπορούμε και ακόμη καλύτερα, να δούμε μία ωραία ταινία που θα βάλει το μυαλό μας να σκεφτεί, να πάμε σε μία έκθεση έργων τέχνης, να δούμε θέατρο. Να γίνουμε δηλαδή ένα κομμάτι του συλλογικού υποσυνείδητου που πασχίζει για το καλύτερο και το ωραιότερο και που θα βοηθήσει να αναδειχθούν κι άλλοι καλλιτέχνες που θα πάνε τον κόσμο παρακάτω.
Δεν παραγνωρίζω τους επιστήμονες που εφευρίσκουν νέα εμβόλια ή ανακαλύπτουν νέους κόσμους 11 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά από τον δικό μας. Το αντίθετο. Προσπαθώ να κατανοήσω την προσφορά τους ανοίγοντας νέους ορίζοντες στη σκέψη μας και ταυτόχρονα μπλοκάροντας μακριά τη μισαλλοδοξία και τον φανατισμό που διέπουν τις μέρες μας. Η τέχνη μας βοηθά να αντισταθούμε στον εσμό του λαϊκισμού και της απάθειας μπροστά σε εκείνα που μας κάνουν να γινόμαστε λιγότερο άνθρωποι. Μας κάνει να δούμε τον κόσμο μέσα από τα μάτια των άλλων, εκείνων που δοκιμάζονται και βασανίζονται από τις συνθήκες της ζωής. Έτσι, θα έχουμε τη δυνατότητα να πούμε ότι προσπαθήσαμε να αντιταχθούμε σε εκείνα που ασχημαίνουν τη ζωή και μας κάνουν λιγότερο ανθρώπους. Τελικά, θα μας δώσει κουράγιο να πάμε λίγο παρακάτω.