Χ.Α.: Πρώτα από όλα ευχαριστώ για την τηλεφωνική συνέντευξη που θα μας παραχωρήσετε ενώ βρίσκεστε στο ‘Αμστερνταμ για μία σειρά εμφανίσεων. Κατάγεστε, λοιπόν, από μία μουσική οικογένεια. Ποιός ή τι σας επηρέασε ώστε να κατευθυνθείτε προς την ενασχόλησή σας με την Αναγεννησιακή και Μπαρόκ μουσική;
Andreas Scholl: Αυτό θα έλεγα έγινε περισσότερο από σύμπτωση. Οι γονείς μου είχαν σαν χόμπυ την μουσική και το τραγούδι, χωρίς όμως να είναι επαγγελματίες. Πάντα υπήρχε μουσική στο σπίτι μας και ακριβώς δίπλα σε αυτό, κυριολεκτικά απέναντι, στεγαζόταν η χορωδία αγοριών (“Kiedricher Chorbuben”)* Ο πατέρας μου και ο αδερφός μου τραγουδούσαν και εκείνοι σε αυτή την χορωδία στην οποία γράφτηκα και εγώ όταν έγινα 7 ετών. Είχαμε μάθημα τραγουδιού σε καθημερινή βάση ενώ τις Κυριακές λαβαίναμε μέρος στην Κυριακάτικη λειτουργία όπου τραγουδούσαμε Γρηγοριανά μέλη και μοτέτα. Ετσι, τραγουδούσα ρεπερτόριο παλαιάς μουσικής πριν ακόμη καταλάβω τι σήμαινε αυτό.
Μετά όταν συνειδητοποίησα οτι έχω φωνή κοντρατενόρου, πρέπει να ήμουν 15-16 ετών τότε, ο διευθυντής της ορχήστρας με παρότρυνε να την καλλιεργήσω. Επομένως, ήταν φυσικό να ειδικευθώ στην παλαιά μουσική αφού τα περισσότερα έργα που έχουν γραφεί για κοντρατενόρο φωνή είναι από ρεπερτόριο Αναγεννησιακής και Μπαρόκ εποχής.
Χ.Α.: Αισθάνεστε περιορισμένος όσον αφορά τις επιλογές των έργων για ένα ρεσιτάλ;
Andreas Scholl: Μα τελικά υπάρχει πληθώρα έργων γραμμένη για φωνή κόντρατενόρο! Ο Anthony Rooley* μου είπε κάποτε: “Μπορείς να τραγουδάς αγγλικά τραγούδια για λαούτο μέχρι το τέλος της ζωής σου χωρίς να χρειαστεί να επαναλάβεις ούτε ένα”. Και πράγματι υπάρχει ένα αναρίθμητο ρεπερτόριο μέσα σε αυτά τα 250 και πλέον χρόνια της αναγεννησιακής και μπαρόκ εποχής: Από τα αγγλικά τραγούδια στην γαλλική μουσική των Airs de cour* και από τις γερμανικές μπαρόκ ωδές στον Henry Purcell και όλες τις άριες από όπερες, υπάρχει τόση μουσική που πραγματικά δεν αισθάνομαι καθόλου περιορισμένος στην μουσική μου ζωή.
Χ.Α.: Και σχετικά με περιορισμούς στην καθημερινή σας ζωή για να προστατεύετε την φωνή σας; Προφυλάσσεστε από κάποια πράγματα;
Andreas Scholl: Αυτό γίνεται κυρίως πριν από μία περιοδεία ή κάποιο ρεσιτάλ όπου προσπαθώ να κοιμάμαι αρκετά και να βρίσκομαι σε καλή φυσική κατάσταση. Επίσης να μην καταναλώνω αλκοολούχα ποτά, με εξαίρεση κάποιες φορές ένα ποτήρι κόκκινο κρασί με το δείπνο μου, και φυσικά προσπαθώ να μην κρυολογήσω. Η φωνή ενός τραγουδιστή δεν είναι πιό ευάλωτη στα κρυολογήματα από έναν συνηθισμένο άνθρωπο. Απλώς πρέπει να είμαστε λογικοί και να συνειδητοποιούμε τις επιπτώσεις μιάς ασθένειας σε εμάς τους καλλιτέχνες και να προστατευόμαστε. Είναι όμως εξίσου σημαντικό να υπάρχει μέτρο και να μην έχουμε ιδιαίτερο πανικό για όλα αυτά. (γέλια)
Χ.Α.: Θα θέλατε να μας πείτε για την τελευταία δισκογραφική παραγωγή σας; Νομίζω πως είναι το ορατόριο Saul του F.Handel με το σύνολο Gabrielli Consort and Players.
Andreas Scholl: Ναι, σωστά. Αυτό είναι όντως, πρόσφατο, να σκεφτείτε οτι ακόμη δεν έχω ακούσει ούτε τον δίσκο. Η ηχογράφηση έγινε αρκετό καιρό πρίν, συγκεκριμένα τον Οκτώβριο του 2002. Ηταν η δεύτερη μεγάλη παραγωγή που έκανα με τον Paul Mc Creesh.*, η άλλη συνεργασία μας ήταν στην ηχογράφηση του Solomon, ένα ακόμη ορατόριο του Handel. Πιστεύω οτι ο Mc Creesh είναι ειδικός στα Ορατόρια του Handel. Προσεγγίζει τα έργα με ακρίβεια, με τελειότητα αλλά δεν είναι μόνον αυτό. Οταν διευθύνει, το κάνει με την καρδιά και την ψυχή του, για αυτό και όταν ακούς το αποτέλεσμα, αντιλαμβάνεσαι αμέσως πως κρύβεται μεγάλη ενέργεια πίσω από αυτό. Θαυμάζω επίσης τον τρόπο που διευθύνει την χορωδία σε αυτά τα έργα.
Χ.Α.: Πότε θα αρχίσει να κυκλοφορεί;
Andreas Scholl: Νομίζω πως είναι ήδη σε κυκλοφορία.
Χ.Α.: Μιά και αναφερόμαστε σε ηχογραφήσεις, θα ήθελα να ρωτήσω το εξής: Πιστεύω πως η ηχοληψία μιάς φωνής σαν την δική σας θα έχει αρκετές δυσκολίες που καλείται να υπερβεί ο υπεύθυνος ηχολήπτης. Πως θα περιγράφατε την φωνή ενός κοντρατενόρου;
Andreas Scholl: Τραγουδούμε στο άλτο κλειδί, το ίδιο που τραγουδούν και οι γυναικείες άλτο φωνές. Το πρόβλημα στις ηχογραφήσεις είναι λίγο δύσκολο να σας το εξηγήσω γιατί είναι καθαρά τεχνικό, θα προσπαθήσω όμως. Η φωνή, τουλάχιστον η δική μου φωνή, έχει πολλές αρμονικές και όταν ηχογραφώ, κάποια φωνήεντα μπορεί να ακουστούν λίγο σαν να βουίζουν και αυτό γιατί η μεμβράνη του μικροφώνου συντονίζεται σε κάποιες συχνότητες.
Ετσι, όταν ηχογραφούσαμε τον δίσκο Arcadia, έφερα κάποια μικρόφωνα που χρησιμοποιώ για την φωνή μου στο προσωπικό μου στούντιο. Ο ηχολήπτης πρότεινε να δανειστούμε κάποια από έναν γερμανό μηχανικό που κατασκευάζει υπέροχα μικρόφωνα και λέγεται Dirk Brauner.* Ηταν πολύ φιλικός και είχε την καλοσύνη να μας δανείσει δύο από τα καλύτερα που έχει. Τα δοκιμάσαμε και ήταν τόσο σπουδαία που τα χρησιμοποιήσαμε για την ηχογράφηση. Είναι πραγματικά ό,τι καλύτερο έχω βρεί για την φωνή μου.
‘Αρα λοιπόν, δεν αρκεί να χρησιμοποιείς τα καλύτερα μικρόφωνα αλλά να δοκιμάσεις διάφορους τύπους εξ’αυτών, διότι τα τυχόν ηχητικά προβλήματα της φωνής μειώνονται ή αυξάνουν ανάλογα με τον τύπο του μικρόφωνου.
Χ.Α.: Τα τελευταία χρόνια οι κοντρατενόροι απολαμβάνουν δημοτικότητα και θαυμασμό που θυμίζει τις ένδοξες εποχές του 18ου αιώνα αν και δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που το κοινό αντιμετώπιζε την υψιλόσυχνη φωνή του Alfred Deller* σαν ένα περίεργο φαινόμενο. Πώς εξηγείτε την αλλαγή αυτή καθως επίσης και την εκ νέου, ανακάλυψη της μουσικής μπαρόκ;
Andreas Scholl: Η επιστροφή της λεγόμενης παλαιάς μουσικής ξεκίνησε από την Γαλλία, την Γερμανία και τις Κάτω Χώρες κατά την δεκαετία του 70. Στην αρχή αποτελούσε κάτι σαν εναλλακτική σκηνή. Κατόπιν, σειρές συναυλιών με συμφωνικές ορχήστρες, βραδιές τραγουδιού (lieder abend), φεστιβάλ παλαιάς μουσικής, σχολές που δίδασκαν αποκλειστικά μουσική και όργανα εποχής, άρχισαν να πληθαίνουν και να αποκαλύπτουν ένα νέο και ισχυρό κλασικό ρεύμα.
Πιστεύω πως αυτό που είναι όμορφο με την μπαρόκ μουσική είναι οτι διαφέρει από την κλασική και ίσως γι’αυτό παραμένει εξαιρετικά δημοφιλής. Η διαφορά έγκειται στο οτι είναι πιο προσιτή για το κοινό, ειδικά τους νέους. Ακόμη και σήμερα τα Φεστιβάλ παλαιάς μουσικής έχουν περισσότερο τον χαρακτήρα ενός happening, έχουν πιο χαλαρή ατμόσφαιρα, πιο ευχάριστη και κατανοητή μουσική. Για παράδειγμα, μία όπερα του Handel είναι πολύ πιο βατή από μία όπερα του Wagner. Επομένως για το κοινό, η Αναγεννησιακή και Μπαρόκ μουσική είναι πιο ελκυστική και προσιτή, δεν απευθύνεται στην ελίτ μόνον, αλλά σε όλους.
Χ.Α.: Τον Δεκέμβριο του 2003 ήταν η πρώτη σας παρουσίαση σε μία ποπ συναυλία όπου περιείχε 4 από τις συνθέσεις σας. (Τα εισιτήρια είχαν εξαντληθεί καιρό πριν). Το να γράφετε και να ηχογραφείτε ποπ μουσική είναι επίσης κάτι που αγαπάτε πολύ. Τι σύνδεση βρίσκετε ανάμεσα σε αυτές τις 2 μορφές τέχνης που ασχολείστε;
Andreas Scholl: Για την ακρίβεια, δεν ήταν η πρώτη μου ποπ συναυλία, απλώς είχα πολλά χρόνια να κάνω κάτι τέτοιο. Η σύνδεση λοιπόν, βρίσκεται στο οτι η μουσική έχει κάποιον σκοπό, όπως και να χαρακτηρίζεται αυτή. Είναι σαν το φαγητό που άλλοτε προτιμάς να τρως με φίλους ένα απλό φαγητό, π.χ μπάρμπεκιου, και άλλοτε προτιμάς ένα εστιατόριο με εκλεκτή κουζίνα μαγειρεμένη από μεγάλους σεφ. Και βέβαια τα χαίρεσαι και τα δύο διότι καλό φαγητό δεν είναι μόνον η υψηλή μαγειρική. Ετσι και η μουσική, δεν είναι καλή μόνο αυτή που προέρχεται από μεγάλους συνθέτες όπως ο Bach, ή ο Beethoven και ο Βrahms. Στην Γερμανία δυστυχώς υπάρχει μεγάλη διάκριση και έτσι λέμε πολύ συχνά ότι υπάρχουν δύο είδη μουσικής: αυτή που μας διασκεδάζει και η σοβαρή μουσική. Πιστεύω πως αυτό είναι τελείως λάθος, γιατί η μουσική υπάρχει για να αλλάζει την διάθεσή μας, το πνεύμα και την ψυχή μας. Και αυτό γίνεται είτε μέσα από μία συναυλία, όπου μπορεί να είναι μια πραγματικά συγκλονιστική εμπειρία, είτε καθισμένος στο αυτοκίνητο οπου ακούς ένα όμορφο τρίλεπτο ποπ κομμάτι από το ραδιόφωνο, και αισθάνεσαι καλύτερα. Ολα είναι πιθανά. Και δεν χρειάζεται να κρίνουμε ποιό είναι πιο ποιοτικό κομμάτι, δεν είναι καθόλου απαραίτητο. Δεν τίθεται ερώτημα για το αν ο Βach είναι καλύτερος συνθέτης από τον Sting, για παράδειγμα. Δεν υπάρχει έννοια στο να συγκρίνουμε τους δύο καλλιτέχνες μεταξύ τους γιατί είναι τελείως διαφορετικοί. Ο Sting συνθέτει ποιοτική ποπ μουσική και χαίρομαι που είναι πετυχημένος γιατί, για μένα, είναι ένας εξαίρετος ποπ μουσικός.
Ετσι, απαντώντας στην ερώτηση σας, αυτό που με κάνει και συσχετίζω τα δύο μουσικά στυλ είναι ότι συνθέτω ένα ποπ κομμάτι και έχω την επίγνωση οτι βεβαίως και δεν έχει σχέση με τον τρόπο που έβλεπε την σύνθεση ο Bach ή ο Handel. Είναι απλό, είναι ένα τραγούδι 3 λεπτών με 6 ίσως αρμονίες, με μία όμορφη μελωδία, μία μουσική σε μικρή φόρμα που όμως μπορεί να θεωρηθεί και αυτό, τέχνη και να είναι κάτι πολύ όμορφο.
Μου αρέσει αυτό που κάνω και φυσικά δεν έχω να διαλέξω ανάμεσα σε ποπ και μπαρόκ μουσική γιατί μπορώ να τα έχω και τα δύο.
Χ.Α.: Πολύ ενδιαφέρουσα άποψη. Κάτι άλλο τώρα: Ακούγοντας σας να τραγουδάτε αισθάνομαι, όπως και τόσοι άλλοι, ότι δίνετε ιδιαίτερη σημασία όχι μόνο στην τέλεια απόδοση του έργου αλλά και στο να εκφράζετε τα συναισθήματα, να επικοινωνείτε με τον ακροατή. Τι κάνετε λοιπόν για να προετοιμάσετε ένα νέο έργο για ένα ρεσιτάλ, για παράδειγμα.
Andreas Scholl: Θα πάρω για παράδειγμα την επόμενη δισκογραφική μου δουλειά που θα κάνω τον Ιούνιο (2004). Πρόκειται για μία συλλογή από άριες γραμμένες για τον διάσημο καστράτο Senesino*. Είναι άγνωστα έργα των Handel, Porpora, Scarlatti, και άλλων. Η προσέγγιση μου λοιπόν είναι η εξής: Πρώτα προσπαθώ να εξοικιωθώ με την μελωδία διαβάζοντας τις νότες ή ακόμη σφυρίζοντας. Μετά προσπαθώ να βρώ την ακριβή μετάφραση για κάθε λέξη γιατί πραγματικά δεν έχει έννοια να μιλάμε για ερμηνεία όταν δεν γνωρίζεις με ακρίβεια τι λέει το κείμενο. Μετά επανέρχομαι στό μουσικό μέρος καθημερινά. Οταν πλέον το έχω μάθει αρκετά καλά, μπορώ να μελετάω με το μυαλό μου όπου και να βρεθώ, διότι η μουσική ειναι κυριολεκτικά μέσα μου και αυτό είναι, νομίζω πολύ ωραίο.
Χ.Α.: Πραγματικά θαυμάσιο. Οπως ήδη θα γνωρίζετε, έχετε ένα θερμό κοινό στην Ελλάδα που παρακολουθεί τις ηχογραφήσεις σας και αδημονεί να σας ακούσει live. Εχετε συνεργαστεί στο παρελθόν με Eλληνες καλλιτέχνες;
Andreas Scholl: ‘Οχι, δεν έτυχε ακόμη (γέλια). Ο μόνος Ελληνας που μπορώ να αναφέρω οτι συνεργάζομαι στον μουσικό τομέα είναι ο διευθυντής της δισκογραφικής μου!
Χ.Α.: Ποιά είναι η πιό σημαντική συμβουλή που απευθύνετε στους μαθητές σας* σχετικά με την καριέρα τους;
Andreas Scholl: Στην εποχή μας, η πιό πολύτιμη συμβουλή που μπορεί κάποιος να δώσει στους μαθητές του είναι η ακόλουθη: Να προχωρείτε στην μουσική ζωή αλλά με σύνεση. Και αυτό σημαίνει να βεβαιώνεστε οτι προοδεύετε και εξελίσσεστε αλλά ποτέ να μην βιάζεστε. Υπάρχουν τόσοι πολλοί νέοι φοιτητές που ξεκινούν τις ανώτερες σπουδές τους και ύστερα από 2-3 χρόνια μόλις αρχίζουν να δέχονται τις πρώτες προτάσεις για κάποιες μικρές συμμετοχές, σκέφτονται: “Τώρα ξεκινά η καριέρα μου. Ο κόσμος θέλει να με ακούσει”. Ετσι γίνονται αυτό που εγώ αποκαλώ “νέος επαγγελματίας φοιτητής” και από εκείνη την στιγμή σταματά σχεδόν τελείως η προόδος τους γιατί φυσικά ξεχνούν οτι ο πιο πολύτιμος χρόνος για την μουσική ζωή τους είναι αυτός που σπουδάζουν, που φροντίζουν για τον εαυτό τους, την φωνή τους. Βλέπω πλέον τόσους πολλούς νέους φοιτητές που προετοιμάζουν κάποιες, μικρής σημασίας, εμφανίσεις εδώ και εκεί αλλά δεν εστιάζουν πιά στον εαυτό τους και την πρόοδο της φωνής τους.
Αρα το πιο πολύτιμο πράγμα είναι να χρησιμοποιείς τον χρόνο των σπουδών σου ολοκληρωτικά στην σκληρή εκπαίδευση χωρίς βιασύνη να βγείς στον επαγγελματικό χώρο.
Χ.Α.: Τι θεωρείτε ως μεγάλη πρόκληση για την καριέρα σας;
Andreas Scholl: (Παύση). Μεγάλη πρόκληση για μένα είναι να ολοκληρώσω το ποπ project που σχεδιάζω εδώ και χρόνια και να το πραγματοποιήσω με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι ποιοτικό και επιτυχές. Και βέβαια, μελλοντικές συμμετοχές μου σε οπερατικά έργα είναι πολύ σημαντικά. Θέλω να ασχοληθώ ακόμη περισότερο με την όπερα και αυτό είναι πραγματικά μία μεγάλη πρόκληση…. να είσαι καλός στην όπερα.
Χ.Α.: Σας ευχαριστώ για τον πολύτιμο χρόνο που διαθέσατε στους φίλους του classicalmusic.gr. Εύχομαι ο,τι καλύτερο για τα μελλοντικά σας προγράμματα όπως επίσης εύχομαι να σας χαρεί το ελληνικό κοινό live, όσο συντομώτερα γίνεται.
Andreas Scholl: Και εγώ σας ευχαριστώ για τις ευχές σας.
Kiedricher Chorbuben
Παιδικό Χορωδιακό ίδρυμα με ιστορία πολλών αιώνων.
http://www.kiedricher-chorbuben.de
Anthony Rooley
Αγγλος λαουτίστας, ένας από τους δασκάλους του Scholl.
http://www.hyperion-records.co.uk/artist_page.asp?name=rooley
Air de cour (γαλλ)
Τραγούδι της Αυλής. Μονωδιακό τραγούδι που συχνά συνοδευόταν από λαούτο. Τέλη 16ου αι΄.
Paul Mc Creesh
Διακεκριμένος μαέστρος που ειδικεύεται σε έργα αναγεννησιακής και μπαρόκ μουσικής.
Dirk Brauner
Γερμανός μηχανικός,κατασκευαστής μικροφώνων από τα καλύτερα στον κόσμο.
http://www.mercenary.com/brauner.html
Alfred Deller (1912-1979)
Βρετανός τραγουδιστής που χάρη στην υπέροχη κοντρατενόρο φωνή του, βοήθησε στην διάδοση του αναγεννησιακού και μπαρόκ ρεπερτορίου κατά τα μέσα του 20ου αιώνα.
http://www.bach-cantatas.com/Bio/Deller-Alfred.htm
Senesino, Francesco Bernardi (1690?-1750?)
Φημισμένος ιταλός τραγουδιστής καστράτο, σύγχρονος του Farinelli, που εργάστηκε για πολλά χρόνια στο Λονδίνο.
Η επίσημη ιστοσελίδα του Andreas Scholl http://www.andreasschollsociety.com
*Ο Andreas Scholl διδάσκει ερμηνεία στην Ελβετία (Schola Cantorum Basiliensis) διαδέχοντας τον δικό του δάσκαλο, Richard Levitt. Τα masterclasses του θεωρούνται περιζήτητα.