Η παρούσα στήλη ξεκινάει με μια εισαγωγή. Μια διπλή εισαγωγή, αν θέλετε. Πριν από οτιδήποτε, θεωρώ απαραίτητη μια παρουσίαση του γράφοντος σε σχέση με το θέμα των κειμένων για τις πολλές και τους πολλούς που δεν τον γνωρίζουν. Κατόπιν, μια παρουσίαση αυτών που έπονται όσον αφορά τα γραπτά: γιατί, πώς, πότε;
Είμαι πιανίστας, ένας τυχερός –όπως θα δείτε– πιανίστας. Μετά το ωδείο σπούδασα σε τρεις μουσικές ακαδημίας του εξωτερικού σε τρεις γλώσσες. Ασχολήθηκα για πρώτη φορά σοβαρά με τη σύγχρονη μουσική ως προπτυχιακός φοιτητής, και ακόμα πιο ενδελεχώς ως υποψήφιος διδάκτορας. Εκεί δε, προσπάθησα να ανακαλύψω κρυμένες πτυχές της σύγχρονης ελληνικής δημιουργίας. Γυρίζοντας στην Αθήνα το 2009, έλαβε χώρα λίγο αργότερα μια ακρόαση του Ergon Ensemble. Πήγα στην ακρόαση, πήρα τη μία από τις δύο θέσεις πιανίστα, κι από τότε ασχολούμαι επαγγελματικά με τη σύγχρονη μουσική. Από το 2022, διδάσκω σύγχρονο πιάνο στους φοιτητές πιάνου της μουσικής ακαδημίας Musikene στο Σαν Σεμπαστιάν της Ισπανίας.
Αυτά τα χρόνια έμαθα να αγαπώ και να σέβομαι τη σύγχρονη μουσική, ενώ συχνά παρουσιάζω έργα της. Αυτό βεβαίως, δε σημαίνει πως οτιδήποτε γράφεται ανά πάσα στιγμή μου αρέσει. Το μεγάλο προτέρημα της λεγόμενης σύγχρονης μουσικής, είναι πως ο όρος αυτός δεν αναφέρεται σε συγκεκριμένο ύφος μουσικής όπως ο κλασικισμός ή ο ρομαντισμός. Ακόμα περισσότερο από εκείνες τις εποχές, η σύγχρονη μουσική περικλείει πολλά ύφη (ή στιλ αν προτιμάς) σύνθεσης, δεν έχει μπει σε καλούπια και μάλλον δύσκολα κατηγοριοποιείται. Ευτυχώς! Η μεν πρωτοπορία έσπασε τα δεσμά από το παρελθόν -κάτι που είχε προφανώς και ιστορικούς λόγους (όπως ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος), οι επόμενοι όμως, παρέκαμψαν αυτή τη διακοπή και είτε την κάλυψαν με νέα συστήματα, είτε βασίστηκαν στις αρχές του παρελθόντος (αρμονία, μελωδία, φόρμα κ.λπ.).
Τα τρία βασικά προβλήματα της σύγχρονης μουσικής: ο όγκος της μουσικής που «γράφεται» ανά πάσα στιγμή είναι σίγουρα πολύ μεγαλύτερος από το παρελθόν. Κατόπιν, υπάρχει χρονική αμεσότητα, τόση ώστε είναι αδύνατον να φιλτραριστούν τα έργα στον χρόνο. Τέλος, δεν υπάρχει γεωγραφική απόσταση. Κάποτε έπρεπε να ταξιδέψεις για να ακούσεις τα έργα ζωντανά -κάτι επίπονο, ή τουλάχιστον να βγεις από το σπίτι σου! Αργότερα υπήρχαν οι δίσκοι (κασέτες, CD, κοκ), λίγοι στην αρχή, αλλά προσβάσιμοι μέσω φυσικού ψαξίματος. Πλέον, με το διαδίκτυο ακούς οτιδήποτε θες, σχεδόν σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη. Αν δε, κάτι δεν υπάρχει εκεί, δύσκολα μπαίνεις σε κόπο για περαιτέρω ψάξιμο…
Η σειρά των κειμένων που εγκαινιάζουμε απευθύνεται ακριβώς σε όποιον έχει την τόλμη και την περιέργεια να γνωρίσει τη σύγχρονη μουσική: σε φιλόμουσους, αλλά και επαγγελματίες που θέλουν να μάθουν κάποια πράγματα για αυτήν. Απευθύνεται λιγότερο στον μουσικό που ασχολείται ενδελεχώς με τη σύγχρονη δημιουργία, διότι δεν αποτελεί προϊόν έρευνας. Είναι μία άποψη που βασίζεται σε προσωπική αισθητική, στο δικό μου γούστο, και λιγότερο σε επιλογές τρίτων. Τέλος, τα έργα που θα παρουσιαστούν, δε θα ανήκουν όλα με την κυριολεκτική σημασία του όρου στη σύγχρονη εποχή.
* Μανώλης Καλομοίρης (1883-1962)