Eclipse 2020

Γηγενής Μαυροδάφνη Κεφαλονιάς, ιδιόκτητοι αμπελώνες, ήπια παρέμβαση, μικρή παραγωγή, και μία θεαματική έκλειψη της Σελήνης τη στιγμή του πρώτου τρύγου, όλα αυτά φωνάζουν αυθεντικότητα και αρχέγονο πνεύμα. Μερικές φορές πρέπει να ταξιδέψεις μακριά για να τα ανακαλύψεις, όπως ο Κεφαλονίτης ναυτικός του 16ου αιώνα Ιωάννη Φωκά ή Χουάν Δε Φούκα, που οι περιπλανήσεις του τον έφεραν ως την Κεντρική και Βόρειο Αμερική. Ανάμεσα στους πολιτισμούς που ίσως συνάντησε ήταν και οι Μάγια, ένας λαός ιδιαίτερα ευαίσθητος στις εκλείψεις της θεάς Σελήνης.

Ένας κονκισταδόρ ή έστω ένας απλός ναυτικός σαν τον Juan de Fuca από το Βαλεριάνο της Κεφαλονιάς θα πρέπει να ήταν ο λευκός άνδρας που αποπλανεί την νεαρή κόρη της φυλής στην ερωτική τραγωδία Η νύχτα των Μάγια (1939) του Chano Urueta. Το φιλμ ξεχάστηκε γρήγορα, στην ιστορία όμως έμειναν η φωτογραφία του Gabriel Figueroa και η μουσική του Silvestre Revueltas (1899-1040). Ο εμπνευσμένος και παραγωγικός Μεξικανός συνθέτης έντυσε την ταινία με ένα εντυπωσιακό ηχητικό φρέσκο, μουσικό αντίστοιχο των εντυπωσιακών επιτοίχιων επών που φιλοτέχνησαν οι μουραλίστας Diego Rivera, José Clemente Orozco και David Alfaro Siqueiros.

Και αν αρχικά η μουσική ξεχάστηκε πιο γρήγορα κι από την ταινία, η παράδοση λέει ότι ήταν η αδελφή του συνθέτη Rosaura Revueltas που παρουσίασε την παρτιτούρα του εκλιπόντα αδελφού της στον Paul Hindemith, όταν αυτός επισκέφτηκε το Μεξικό. Ο Γερμανός συνθέτης εντπωσιάστηκε τόσο, που έφτιαξε μία πρώτη σουίτα με τη μουσική της ταινίας. Ήταν όμως ο José Yves Limantour (1919-1976), ο οποίος το 1960 έφτιαξε μια δική του εκδοχή, ουσιαστικά συνθέτοντας ένα νέο έργο βασισμένο στη αρχική μουσική της ταινίας. Το αποτέλεσμα ήταν τόσο καθηλωτικό, που καθιερώθηκε ως ένα από τα πιο δημοφιλή λατινο-αμερικανικά έργα του 20ου αιώνα.

Η τετραμερής σουίτα πλησιάζει ουσιαστικά τη δομή μιας κανονικής συμφωνίας. Το πρώτο μέρος, Νύχτα των Μάγια, με τα εναρκτήρια ταυτοφωνικά μπλοκ εξάρει τη μνημειακή δύναμη του πολιτισμού των Μάγια. Το ζωηρό δεύτερο μέρος, Νύχτα των Χαράνα, είναι ένα σκέρτσο στον ρυθμό του ομώνυμου χορού του Γιουκατάν, ισπανικής καταγωγής, της αποικιακής περιόδου (17ος-18ος αιώνας). Το λυρικό τρίτο μέρος, Νύχτα του Γιουκατάν, που συχνά συσχετίζεται με αντίστοιχα αργά μέρη από τις συμφωνίες του Γκούσταφ Μάλερ, παραθέτει μία αυθεντική μελωδία των Μάγια στο φλάουτο, το νανούρισμα Koonex Koonex Palexém (Πάμε παιδιά, ο ήλιος δύει), ενώ το τέταρτο μέρος, Νύχτα μαγείας, που ακολουθεί ατάκκα (χωρίς διακοπή), είναι μια σειρά παραλλαγών για κρουστά, με το θέμα να είναι μάλλον ρυθμικό παρά μελωδικό.

Η οριστική διαμόρφωση της τελικής καντέντσας οφείλεται σε έναν ακόμα συνθέτη, τον Enrique Diemecke. Σε αυτήν η πληθωρική συστοιχία κρουστών από δυτικά και παραδοσιακά όργανα (και μια θαλασσινή μπουρού) οδηγεί το φινάλε σε παροξυσμό σε ένα από τα πιο εντυπωσιακά κομμάτια για κρουστά του συμφωνικού ρεπερτορίου.

Μπορείτε να ακούσετε το έργο Νύχτα των Μάγια από τη μεξικανή αρχιμουσικό Alondra de la Parra και την Orchestre de Paris από συναυλία μεξικανικής μουσικής στην παρισινή Philharmonie το 2015.

Τα μέρη:
1. Noche de los Μayas, molto sostenuto
2. Noche de jaranas, scherzo
3. Noche de Yucatán, andante espressivo
4. Noche de encantamiento, tema y variaciones (θέμα και παραλλαγές)