Kokotos Estate 2020

Μουσική για μία στιγμή, μουσική για ένα κρασί... αν δεν είναι ήδη φανερό, μπορούμε να αποκαλύψουμε ότι ο τίτλος αυτής της στήλης εμπνέεται από ένα σύντομο μουσικό διαμάντι, ένα ολιγόλεπτο τραγούδι του Χένρυ Πέρσελ (1659-1695), εμβληματικό για την αναγέννηση της παλιάς μουσικής, συνδεδεμένο με έναν άνθρωπο που υπήρξε πρωτοπόρος στην αναβίωσή της, τον Alfred Deller. Μια ολόκληρη γενιά φιλόμουσων θυμάται τον αινιγματικό τίτλο Music for a while και την παράξενη λέξη countertenor στο πασίγνωστο ηχογράφημα που κυκλοφόρησε το 1979 από την Harmonia Mundi, πρώτα σε βινύλιο, και για μια επόμενη γενιά, σε cd.

Δεν ήταν η ίδια εποχή και η ίδια παράλληλη περιπέτεια
που κάποιοι γνωρίσαμε το κρασί… ;

Τι ενέπνευσε όμως αυτή τη μαγική μουσική στιγμή στον Πέρσελ;

«H μουσική για μια στιγμή,
όλες τις έγνοιες σας πλανεύει…  »

 Η άρια γράφτηκε ως μέρος της σκηνικής μουσικής (incidental music) για την αναβίωση το 1692 της τραγωδίας Οιδίπους των ποιητών John Dryden και Nathaniel Lee, που είχε γραφτεί το 1679, και η οποία διασκευάζει ελεύθερα το έργο του Σοφοκλή. Η εποχή αγαπούσε τις επικλήσεις νεκρών και τα φαντάσματα επί σκηνής, και με αυτή τη μουσική ο Τειρεσίας καλούσε τα πνεύματα του Λαΐου και των συνοδών του να εμφανιστούν για να αποκαλύψουν τον δολοφόνο τους…  Ένα έργο που έκτοτε ξεχάστηκε, όχι όμως και αυτή η άρια που μιλά για τη δύναμη της μουσικής να αποσπά ακόμα και τους νεκρούς από την αγκάλη του Άδη.

Μετά τον πρόωρο θάνατο του συνθέτη, το κομμάτι εντάχθηκε στη συλλογή με τα καλύτερα τραγούδια του, Orpheus Britannicus, τόμος II, 1702, που και αυτό κράτησε το όνομα του δημιουργού του μακριά από την εκμηδένιση της λήθης.

Ο ερμηνευτής και ερευνητής της παλαιάς μουσικής Andrew Lawrence-King γράφει για αυτό το κομμάτι ότι σύμφωνα με τη θεωρία της χυμοπαθολογίας (ή των τεσσάρων χυμών τού σώματος) των Ιπποκρατικών, η μουσική αντιστοιχεί στο στοιχείο του αίματος: ζεστή και υγρή. Ο αιματώδης τύπος ανθρώπου, που η ιδιοσυγκρασία του κυριαρχείται από αυτό το στοιχείο, είναι αισιόδοξος και εξωστρεφής.

Μα μήπως αυτό δεν κάνει και το κρασί;

Σήμερα από την τολμηρή παράδοση του Alfred Deller έχει ανδρωθεί μία ολόκληρη γενιά επιτυχημένων κόντρα-τενόρων, δηλαδή ανδρών τραγουδιστών που με την πολύ εξελιγμένη τεχνική τους μπορούν να τραγουδήσουν με φωνή η έκταση της οποίας αντιστοιχεί σε αυτή μιας γυναίκας ή ενός παιδιού. Στην όπερα μπορούν πλέον και να υποκαθιστούν τους καστράτους, που ήταν βέβαια κάτι τελείως διαφορετικό.

Είναι πράγματι η τεχνική των κόντρα τενόρων όπως την καθιέρωσε ο Alfred Deller ιστορικά ενημερωμένη ερμηνεία;

Πλέον παραδεχόμαστε ότι κανείς δεν ξέρει τι πραγματικά ήταν και κυρίως πώς ακριβώς τραγουδούσαν οι κόντρα τενόροι.

Έστω όμως και αν τελικά οι κόντρα τενόροι είναι ίσως μία ευφάνταστη επινόηση των μέσων του 20ου αιώνα, υπήρξε ιστορικά ένα όχημα που μας οδήγησε για να ανακαλύψουμε εκ νέου μια καλή μουσική που ακόμα και αν δεν ξεχάστηκε, όμως αλλοιώθηκε από αναχρονιστικές πρακτικές. Οι φωνές των κόντρα τενόρων την απάλλαξαν από τον ρομαντικό όγκο και μας βοήθησαν να την ακούσουμε με μια ηχητική λιτότητα που απαιτεί καλλιέργεια της ακροαματικής αίσθησης και αντίληψης.

Μια πορεία αρκετά παράλληλη με αυτή που η γενιά του Γιώργου Κοκοτού έκανε στην οινοποιία για να ανακαλύψει και να επανεφεύρει ένα νέο ελληνικό κρασί και μια νέα αντίληψη της απόλαυσής του. Το Kokotos Estate είναι ένα κρασί που αποκρυσταλλώνει αυτή την πορεία.

Γνωρίσαμε το Music for a While από τον Alfred Deller. Σας το ξαναπροτείνουμε σε μια νεώτερη ερμηνεία με τον χιλιανό “υψηλό τενόρο” (tenor altino/high tenor)  Rodrigo del Pozo και το σύνολο The Harp Consort σε διεύθυνση  Andrew Lawrence-King από το  CD MUSICK’S HAND-MAID Astrée Auvidis

Fun fact: ο πατέρας της Ann Κοκοτού υπήρξε πρόεδρος της The Madrigal Society, βρετανικό σωματείο για τη διάδοση της παλαιάς μουσικής.